ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΙΣΩ

Δεν έχουν περάσει παραπάνω από δύο χρόνια, από την ημέρα εκείνη του Ιουνίου, που ο εκπρόσωπος τύπου ενός κόμματος με δεκαεννέα έδρες στην Βουλή (Χρυσή Αυγή αν έχετε ακουστά), συγκλόνισε το πανελλήνιο και «τίναξε» τα μηχανάκια της AGB, κάνοντας ρεκόρ τηλεθέασης – και εσόδων βεβαίως- στο κανάλι του ΑΝΤ1, με τις κωμικοτραγικές του πράξεις. Η φράση που εξόργισε τον Ηλία Κασιδιάρη, ώστε να χειροδικήσει εναντίον της ιδεολογικού του αντιπάλου, Λιάνας Κανέλλη, ήταν ο ισχυρισμός της Νένας Δούρου, ότι το κόμμα της Χρυσής Αυγής θα γυρίσει την Ελλάδα πεντακόσια χρόνια πίσω. Αρκετά άστοχη η τοποθέτηση της βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ. Για την ακρίβεια, έπεσε έξω για ένα μηδενικό.
   Ας μεταφερθούμε λοιπόν, πενήντα χρόνια πίσω, σε μια μετεμφυλιακή εποχή, που οι πληγές του Εμφυλίου Πολέμου δεν έχουν επουλωθεί και στην οποία η Ελλάδα προσπαθεί να ορθοποδήσει μετά από χρόνια πολεμικών συγκρούσεων. Το βράδυ, της 22ας Μαΐου του 1963, η «Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη», οργανώνει εκδήλωση στην Θεσσαλονίκη με κεντρικό ομιλητή, τον Γρηγόρη Λαμπράκη, βουλευτή της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς, κόμμα που δέχεται συχνά διακρίσεις εις βάρος του. Με το πέρας της εκδήλωσης, καθώς ο βουλευτής της ΕΔΑ αποχωρεί από τον συνεδριακό χώρο, στην συμβολή των οδών Ερμού και Βενιζέλου (όπου σήμερα υπάρχει μνημείο προς τιμήν του) δέχεται δολοφονική επίθεση από παρακρατικούς. Ο θάνατός του -μετά από σχεδόν μια βδομάδα στο νοσοκομείο- φέρνει αναστάτωση στην πολιτική τάξη της Ελλάδας, όπου με «αλυσιδωτές αντιδράσεις» οδηγεί ύστερα από τέσσερα χρόνια πολιτικής αστάθειας, στην επιβολή της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών.
   Μισό αιώνα μετά το τραγικό συμβάν που αποτέλεσε πλήγμα στο δημοκρατικό (όσο μπορούσε) πολίτευμα της εποχής, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αυτή τη φορά θύμα πολιτικού εγκλήματος δεν είναι φιλειρηνιστής βουλευτής. Θύματα είναι ένας Πακιστανός βιοπαλαιστής και ένας «αριστερός» τραγουδιστής. Τον πρώτο (Σαχτζάτ Λουκμάν), ίσως να τον ξεχάσατε, όπως θα γίνει –αν δεν έχει ήδη γίνει- και με τον δεύτερο. Οι ομοιότητες πολλές καθώς το κλίμα και των δύο εποχών χαρακτηρίζεται από την έντονη πολιτική αστάθεια, οι φόνοι ήταν προσχεδιασμένοι, η αφορμή ανύπαρκτη, το κίνητρο η ιδεολογία, οι αρχές του τόπου άπραγες και τα θύματα αβοήθητα, και φυσικά στο παρασκήνιο  το «τέρας» που περιέγραψε πριν χρόνια ο Μάνος Χατζηδάκης. «Αυτά τα χέρια μπορεί να χαιρετάνε έτσι, αλλά είναι καθαρά χέρια» καυχιόταν ο κύριος Μιχαλολιάκος χαιρετώντας ναζιστικά την νεολαία του κόμματός του. Τα χέρια αυτά λερώθηκαν με αίμα, και δεν φαίνεται να έχουν σκοπό να τα πλύνουν.
   Θα διαβάσετε και θα ακούσετε τις ίδιες απόψεις πολλές φορές, ίσως και στις επόμενες σελίδες του τεύχους, διατυπωμένες διαφορετικά, χωρίς παραλληλισμούς και παρενθέσεις με περιγραφές ιστορικών γεγονότων. Ωστόσο δεν μάθαμε από τα λάθη μας, και αντιμετωπίζουμε την επικαιρότητα σαν να μην μας νοιάζει. Εμείς δεν είμαστε αλλοδαποί ή αλλόθρησκοι, δεν προκαλούμε,  δεν είμαστε κομμουνιστές, δεν θα μας ενοχλήσει κανείς, γιατί να μας ενοχλήσει; «Στην αρχή, ήρθανε για τους κομμουνιστές. Δεν μίλησα, γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής. Μετά ήρθαν για τους Εβραίους. Πάλι δεν μίλησα, γιατί δεν ήμουν Εβραίος. Μετά ήρθαν για τους εργάτες, τα μέλη των συνδικάτων. Πάλι δεν μίλησα, γιατί δεν ήμουν σοσιαλιστής. Στο τέλος όμως, όταν ήρθαν να πιάσουν εμένα, δεν είχε απομείνει κανένας για να μιλήσει» είπε ο Μπέρτολντ Μπρέχτ για τους ναζί. Η αντιμετώπιση του νεοφασισμού δεν είναι υπόθεση μόνο του κοινοβουλίου και του κύριου Δένδια, και οι συλλήψεις βουλευτών σίγουρα δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ότι το πρόβλημα έχει λυθεί. Είναι χρέος κάθε μέλους της κοινωνίας να αντιμετωπίσει τις ακραίες ιδεολογίες με νόμιμα μέσα, όπως υποστήριξε πρόσφατα στην ολομέλεια ο Μανώλης Γλέζος. Σε κάθε άλλη περίπτωση, επιτρέψτε μου να πιστεύω, πως αυτός ο τόπος θα γυρίσει όντως, Πενήντα χρόνια πίσω.

Σπύρος Κασάπης